Hội chứng ăn cắp vặt là gì? | Safe and Sound

Hội chứng ăn cắp vặt (Kleptomania) hay còn gọi là trộm cắp bệnh lý, có nhiều đặc điểm khác với cắp vặt thông thường, xảy ra một cách bất ngờ không được dự tính. Các chuyên gia tâm lý cho biết, chứng bệnh này có vẻ vô hại, nhưng nếu không điều trị, lâu dài có thể ảnh hưởng xấu đến nhân cách của người bệnh.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Định nghĩa hội chứng ăn cắp vặt

Theo chuyên gia tâm lý, một người mắc chứng này thường ăn cắp vặt một cách bốc đồng và thường sẽ vứt đồ vật ăn cắp được đi, bởi phần lớn họ chỉ thích thú với hành vi ăn cắp mà thôi. Chứng ăn cắp vặt được phân biệt với việc ăn cắp ở cửa hàng (shoplifting) ở chỗ phần lớn những kẻ ăn cắp ở cửa hàng đều có dự tính, thường là vì chúng muốn một món hàng nhưng không có đủ tiền để mua nó.

Nhiều người mắc chứng ăn cắp vặt sống cuộc đời tủi hổ bởi họ e ngại tìm kiếm sự giúp đỡ; người ta cho rằng có đến 24% những người bị bắt vì ăn cắp tại cửa hàng mắc phải tình trạng này.

Ảnh 1: Hội chứng ăn cắp vặt “Kleptomania” là một dạng bệnh lý

2. Triệu chứng rối loạn ăn cắp vặt

Không thể cưỡng lại cảm giác thôi thúc ăn cắp các vật dụng mà bạn không cần đến.
Cảm giác căng thẳng, tội lỗi và tự căm ghét bản thân dấy lên.
Cảm thấy hưng phấn, vui vẻ, nhẹ nhõm và giải toả ngay sau sự việc.
Suy nghĩ phá rối về việc ăn cắp được kích hoạt.
Đồ vật thường được cất giấu hoặc vứt đi. Đồ ăn cắp không phải để sử dụng hoặc có thể vô giá trị.

Những người mắc phải chứng bệnh này có thể biểu hiện một số đặc điểm sau:

Mục đích trộm cắp khác với trộm cắp thông thường (vì lợi ích cá nhân, trả thù hoặc nổi loạn). Các chuyên gia tâm lý cho biết, người mắc chứng ăn cắp vặt đơn giản vì cảm giác thôi thúc quá mạnh khiến họ không thể cưỡng lại được.
Các đợt ăn cắp vặt thường xảy ra một cách tự phát, không có kế hoạch và không có sự giúp đỡ hay hợp tác từ người khác.
Hầu hết những người mắc chứng kleptomania đều ăn cắp ở nơi công cộng như cửa hàng và siêu thị. Chuyên gia tâm lý khuyến cáo, một số người khác có thể ăn cắp của bạn bè hoặc người quen.
Thông thường, những món đồ bị đánh cắp không có giá trị gì đối với người bệnh, họ có đủ khả năng để tự mua.
Những đồ bị đánh cắp thường được cất đi, không bao giờ sử dụng. Chúng cũng có thể được tặng cho gia đình, bạn bè.
Cảm giác thôi thúc ăn cắp có thể đến và đi với cường độ thấp hoặc cao theo thời gian.

Ảnh 2: Ăn cắp vặt diễn ra do sự thôi thúc quá mạnh khiến họ không thể cưỡng lại được

3. Điều trị hội chứng ăn cắp vặt

Hội chứng ăn cắp vặt rất khó để tự bản thân người bệnh vượt qua. Không có điều trị, chứng ăn cắp có thể diễn ra liên tục không ngừng. Điều trị chứng ăn cắp cần kết hợp thuốc và liệu pháp tâm lý. Tuy nhiên, không có một tiêu chuẩn nào để điều trị bệnh này và các chuyên gia tâm lý vẫn tiếp tục cố gắng tìm hiểu phương pháp nào là tối ưu nhất.

3.1. Điều trị bằng thuốc

Đã có một vài nghiên cứu khoa học về cách sử dụng thuốc để điều trị chứng bệnh này nhưng không có một thuốc nào được công nhận là thuốc để điều trị chứng ăn cắp vặt. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể hỗ trợ điều trị, tùy thuộc vào tình trạng của người bệnh và liệu người bệnh có rối loạn tâm thần nào khác không, ví dụ như trầm cảm hay rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm lý có thể chỉ định các thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI).

3.2. Liệu pháp tâm lý

Ảnh 3: Liệu pháp tâm lý được áp dụng cho bệnh nhân rối loạn ăn cắp vặt

Một hình thức trị liệu tâm lý được gọi là liệu pháp nhận thức hành vi giúp người bệnh xác định những hành vi không tốt, những phản ứng tiêu cực, những cảm giác không hạnh phúc và thay thế chúng bằng những điều tích cực và tràn đầy niềm hạnh phúc. Liệu pháp nhận thức hành vi có thể bao gồm những kỹ thuật giúp người bệnh kiểm soát tốt cảm giác thôi thúc lấy cắp.